De verhalen van Robert en Lucia
Robert
Ik ben Robert Bosari, kunstenaar en een gepensioneerd leraar kunstonderwijs. Wat Keti Koti voor mij betekent? In 1863 is de slavernij afgeschaft en daarna is de geschiedenis van de slavernij lang genegeerd. Na 150 jaar is die houding van Nederland eindelijk ten goede gekeerd met de reactie van Rutte en hopelijk de komende excuses van de koning. In heel Suriname en de Antillen is men hiermee bezig. Nu pas, door die erkenning, is er een stukje bevrijding gekomen. Het is geen totale bevrijding, maar een begin.
Keti Koti is Sranan Tongo voor het breken van de ketens, de bevrijding. Sranan Tongo wordt gesproken in Suriname. Het is een taal die tijdens de slavernij is ontstaan.
Hoe ik Keti Koti vier? In mijn persoonlijke leven is mijn keti koti na mijn pensionering begonnen. Het is een lang verhaal. Na de scheiding van mijn ouders moesten mijn broer en ik naar het kindertehuis van de Evangelische Broedergemeenschap. Ik heb mijn ouders nooit meer gekend. Ik was vreemd voor mijzelf. Tot in 2018 toen ik aan een boek heb meegewerkt. Het heet 100 Jaar Kinderhuis Leliendaal. Het is geschreven door Hariette Mingoen. Een heleboel mensen die daar ooit gewoond hebben als kind, mochten een artikeltje schrijven. Al die tekeningen in dit boek zijn van mij. Daar op die foto sta ik. Mijn jongere broer Rudi is dichter. Deze gedichten zijn van hem. Dit boek is heel belangrijk voor mij. Ik leerde mijzelf en mijn achtergrond kennen door hieraan mee te werken. Dit is het ontstaan van mijn keti koti.
Ik was vreemd voor mijzelf. Ik leerde mijzelf en mijn achtergrond kennen door mee te werken aan een boek na mijn pensionering.
Vanaf 1979 woon ik in Lelystad. In heel Flevoland ben ik docent geweest. Toen ik 65 werd, heeft de gemeente Dronten mij een grote tentoonstelling gegeven. Vanaf dat ik met pensioen ben gegaan ben ik begonnen de migratie van de Javaanse contractarbeiders naar Suriname in beeld te brengen. En daar ben ik nog steeds mee bezig. Juist sinds die tijd ben ik als kunstenaar zo gegroeid. Voor die tijd was ik als docent niet honderd procent bezig met wat mijzelf bezig hield. Dan richt je je aandacht op de leerlingen. Je moet ze begeleiden.
Ik ben Surinamer, maar ik ben van Javaanse komaf. Ik ben niet zomaar een Javaan, ik ben een Surinaamse Javaan. Ik ben een Surinamer eerst en dan pas Javaan.
De beeldende kunst waar ik al deze jaren mee bezig ben, is een middel voor mijn mentale gezondheid.
Ik heb ooit na afloop van een tentoonstelling in het Hernhutter huis in Zeist 200 tekeningen aan dit museum geschonken. Ik kon dat doen. Door mijn pensioen ben ik financieel onafhankelijk. Het is niet veel, maar het is genoeg. Ik kan dus zelf bepalen of en zo ja hoeveel ik voor mijn werk vraag. Die keuzevrijheid, dat is mijn eigen Keti Koti.
Wat ik voor Lelystad zou willen? Ik zou hier ooit een eigen museum willen om mijn werk te tonen.
Lucia
Mijn naam is Lucia Fer. Ik ben al meer dan 39 jaar woonachtig in Lelystad. Veel langer dan ik ooit in Suriname gewoond heb. Ik ben moeder van drie zoons en oma van twee kleinzoons. Ik ben in Almere werkzaam als wijkopbouwwerker. En ik heb vele passies op sociaal, cultureel, spiritueel en creatief gebied. Met deze passies werk ik niet alleen aan mijn eigen welzijn maar ook aan dat van anderen.
Keti Koti doet mij denken aan mijn geboorteland Suriname. Ons gezin ging dan altijd naar het Bronsplein en wij waren allen gekleed in traditionele kledij. Tegenwoordig vindt de viering plaats op het Onafhankelijkheidsplein in Suriname.
Het ging bij ons toen vooral om het vieren van de vrijheid. Maar mede dankzij mijn grootmoeder stonden wij ook stil bij het herdenken. Zij gaf aan dat vele voorouders vroegtijdig stierven of vermoord werden, omdat hun het goede leven niet werd gegund. Zij waren geen mensen, maar economisch materiaal van de slavenmeesters. Al vanaf het roven of kopen van de mensen in Afrika veranderde hun status in tot slaaf gemaakten zonder enig recht.
Het zijn vreselijke verhalen, die een mentale brainwash gecreëerd hebben bij de zwarte mens en tot discriminatie van de zwarte mens geleid hebben in vele institutionele instellingen.
Nederland is een welvarend land geworden mede dankzij de slavernij. De gouden eeuw
was glorie en rijkdom voor dit kleine land, maar ellende, bloed, zweet en tranen voor de tot slaaf gemaakte mens.
Heden speelt dit nog altijd een rol. Kijk maar naar onze jeugd. Zolang je een leuke kleine donkere krullenbol bent, wordt je gezien als leuk, aardig en schattig. Maar naarmate je ouder wordt ben je niet meer leuk en wordt je min of meer gedwongen te kiezen voor een opleiding beneden je niveau en is er geen stageplek of baan beschikbaar voor je. De discotheek bewaker weigert jou de toegang en de politie denkt dat je die coole auto wel niet zelf betaald zult hebben. En zo zijn er nog tal van dergelijke verhalen.
Waarom nou? Wat is er in de Nederlandse geschiedenis voorgevallen om tot dit denken te komen?
Kennis van de koloniale geschiedenis ontbreekt! Nederland is een welvarend land geworden mede dankzij de slavernij. De gouden eeuw was glorie en rijkdom voor dit kleine land, maar ellende, bloed, zweet en tranen voor de tot slaaf gemaakte mens.
De tijd is rijp om gezamenlijk te herdenken, om de geschiedenisboeken te herschrijven, om in dialoog te gaan. Want per slot van rekening hebben wij, jij, witte en ik, zwarte mens, een gezamenlijke koloniale geschiedenis.